Bij de chemische fabriek BASF in de Meern is op 10 maart opnieuw een incident met een lekkende stof geweest. Dat heeft de Utrechtse wethouder Lot van Hooijdonk donderdagmiddag gemeld in de commissievergadering van de gemeenteraad. BASF heeft het voorval daarna gemeld op de website voor buren.
Het gaat volgens de chemische fabriek om een voorval met iets meer dan een kilo nikkel binnen de fabrieksmuren. "Bij dit incident is de nikkelstof binnen de fabriek gebleven waardoor er geen gevaar voor de omgeving is geweest", aldus de onderneming.
GroenLinks heeft schriftelijke vragen aangekondigd over het incident. Volgens GroenLinks-Raadslid Steven de Vries is er nog veel onduidelijk over het incident. De Vries vind het vreemd dat BASF het maar niet voor elkaar krijgt om incidenten te voorkomen.
Vorige maand nog werd de fabriek dagenlang stilgelegd nadat 75 kilo van de kankerverwekkende stof nikkeloxide was vrijgekomen. De oorzaak was waarschijnlijk een technisch defect. Door het incident raakte niemand gewond.
In 2013 stond BASF op een overheidslijst van bedrijven die niet volledig aan de brandveiligheidseisen voldoen. Daarna zijn volgens het bedrijf veel nieuwe veiligheidsmaatregelen genomen. "Het actieplan om te komen tot een structurele verbetering van het aantal spill-incidenten wordt momenteel in overleg met het bevoegd gezag met hoge prioriteit verder uitgevoerd."
Chemiebedrijven gaan verscherpt toezien op de veiligheidsprestaties van hun toeleveranciers. Ze gaan daarbij gebruikmaken van adviezen van het platform Veiligheid Voorop. De handreikingen voor de chemie staan vermeld in een plan van aanpak dat voorzitter Anton van Beek van het platform vorige week aanbood aan staatssecretaris Mansveld van Infrastructuur en Milieu.
Het plan van aanpak geeft handreikingen voor de manier waarop bedrijven hun opdrachtnemers kunnen beoordelen op veiligheidsprestaties, veiligheidscultuur en de mate waarin zij naleving aan wettelijke normen ook borgen. Dat kan gebeuren voordat een opdracht verstrekt wordt of tijdens de uitvoering ervan. “Als chemisch bedrijf moeten we er voor in kunnen staan dat we alleen zaken doen met bedrijven die het qua veiligheid op orde hebben”, aldus Anton van Beek.
Bij twijfel over een juiste veiligheidscultuur kan van de opdrachtnemer een plan ter verbetering van veiligheidscultuur en -prestaties worden gevraagd. De aanpak is erop gericht dat bedrijven elkaar sterker maken, onder meer door deuren voor elkaar open te stellen en door introductie van een ‘buddyschap’. Dat houdt in dat grotere opdrachtgevers een aantal opdrachtnemers specifiek voorzien van hulp, begeleiding en advies.
Veiligheid Voorop is een platform van ondernemingen in Nederland die met gevaarlijke stoffen werken (BRZO-bedrijven). Het platform is in 2011 op initiatief van werkgeversorganisatie VNO-NCW en enkele branches in de (petro)chemie, in het leven geroepen om de veiligheid bij BRZO-bedrijven in de chemieketen te verbeteren. Bedrijven in de chemie en petrochemie, veelal BRZO-bedrijven, werken samen met vele opdrachtnemers, soms wel honderden.
Behalve andere BRZO-bedrijven zijn dit enerzijds transportbedrijven, tankopslagbedrijven en warehouses, en anderzijds aannemers en contractors die bouw- en onderhoudswerkzaamheden verrichten. De veiligheid van al deze bedrijven in de keten is van grote invloed op de algehele veiligheid in de chemiesector. Deze aanpak is onderdeel van een breder meerjarenprogramma Veiligheid Voorop 2015-2018 dat momenteel in voorbereiding is en in de komende maanden definitief wordt vastgesteld.
De Inspectie SZW (I-SZW) die de naleving controleert van de Arbeidswettten, waaronder ook de Arbeidsomstandighedenwet waar alle chemiebedrijven mee te maken hebben, gaat haar bevindingen van inspectieonderzoeken openbaar maken. Dat heeft de Tweede Kamer op 3 maart besloten. Het gaat jaarlijks om 21.000 inspectieonderzoeken. I-SZW wil met de openbaarmaking de naleving bevorderen. De VNCI zet vraagtekens bij het doel van deze wet.
Gepubliceerd worden bestuurlijke boetes, besluiten tot stillegging, eisen tot naleving of lasten onder dwangsom. Maar ook als er geen overtreding is geconstateerd, wordt dat gepubliceerd. De openbaarmaking vindt plaats nog voordat onherroepelijk vast staat dat de overtreding ook gerechtvaardigd is.
De minister heeft aan de Kamer toegezegd dat Brzo geen onderdeel van deze wetswijziging is. Voor deze bedrijven zal dus niet veel veranderen. In 2013 is immers al afgesproken dat de begrijpelijke samenvattingen van de jaarlijkse Brzo-inspecties op de website Brzo+ worden gepubliceerd. Toepassing van de wetswijziging zou aan die afspraak voorbijgaan. Het is immers juist de begrijpelijkheid van de materie die voor het publiek van belang is. Voor chemiebedrijven die niet onder Brzo vallen en die regelmatig worden geïnspecteerd, verandert echter wel het een en ander.
De VNCI heeft zich verbaasd over dit voorstel dat bovendien verpakt is in de Wet aanpak schijnconstructies die met name fraude wil tegengaan. De VNCI heeft de Kamer haar opmerkingen over de gevolgen voor de Arbeidsomstandighedenwet meegegeven. Dat Brzo geen onderdeel is van de wetswijziging is nu verduidelijkt.
De VNCI zet vraagtekens bij het doel van de wet om via openbaarmaking de naleving te bevorderen. Het is een uitdaging om met 224 I-SZW inspecteurs de honderdduizenden bedrijven in Nederland te inspecteren. Voor de meeste bedrijven is de kans op een inspectie en openbaarmaking niet zo heel groot.
De VNCI zou graag zien dat de Algemene maatregel van bestuur (AMVB) die nu moet worden gemaakt om de aard van de openbaar te maken gegevens te regelen, vooraf voor inspraak wordt gepubliceerd. De wet geeft geen criteria voor precieze invulling. In het kader van zorgvuldigheid zou dat een mooi gebaar zijn.